Ад самага стварэння «Люстэрка», вось ужо больш за тры гады, практычна кожны дзень мы публікуем навіны пра тое, што прадстаўнікі тых ці іншых сілавых структураў правялі ў кагосьці ператрус. У тым ліку гэтым займаюцца супрацоўнікі КДБ. Як нам стала вядома ад інфармаванай крыніцы, як мінімум з нядаўняга часу чэкістам выдаюць спецыяльныя памяткі пра тое, як мусіць праходзіць гэты працэс у «экстрэмістаў». Расказваем, як выглядае інструкцыя.
Дакумент называецца «Алгарытм правядзення аператыўна-следчых мерапрыемстваў». Ён не выглядае афіцыйным, Там няма подпісаў ці пячатак. Гэта проста раздрукаваны тэкст з пералікам дзеянняў падчас ператрусу і затрымання чалавека.
Дакумент напісаны даволі нефармальна — там ёсць выразы накшталт «праводзім ператрус», «забіраем тэхніку». Пры гэтым ён стракаціць спецыфічнымі тэрмінамі: да прыкладу, чалавека, да якога прыйшлі сілавікі, называюць «фігурантам» або «асобай». А ўсю працэдуру — «адпрацоўкай асобы».
Наколькі рэальнай выглядае такая «інструкцыя», мы пацікавіліся ў ініцыятывы BELPOL.
— Гэта вельмі падобна да праўды. Але гэта інструкцыя не агульная, а па канкрэтным матэрыяле, — пракаментаваў прадстаўнік арганізацыі.
Дакумент змяшчае прозвішчы і кантакты супрацоўнікаў КДБ, а таксама некаторыя дэталі канкрэтнай справы. Дзеля бяспекі нашай крыніцы мы не раскрываем падрабязнасцяў і не публікуем поўнага тэксту. Аднак частка указанняў мае даволі агульны характар і можа прымяняцца і да іншых «экстрэмістаў».
Такім чынам, які ж «алгарытм» працы КДБ падчас рэйду? Перш за ўсё — ператрус «па месцы жыхарства». Можна задзейнічаць «сілавую падтрымку байцоў АМАП», калі ёсць інфармацыя пра «магчымыя агрэсіўныя паводзіны асобы». Запрашаць АМАП ці не — старэйшы ў аператыўнай групе можа вырашыць сам.
Калі чалавек не падпарадкоўваецца ці супраціўляецца — сілавікі могуць адразу адправіць яго пад адміністрацыйны арышт з дапамогай мясцовай міліцыі.
Дома ў «фігуранта» сілавікам трэба шукаць прадметы, якія паказваюць «на датычнасць асобы да дэструктыўнай дзейнасці». Шукаць прапануюць нататнікі з запісамі, што датычаць «палітычных падзей у краіне», фота і відэа з акцый пратэсту, «БЧБ-атрыбутыку». Яшчэ адзін момант, на які прапануюць звярнуць увагу, — «кантакты з прыхільнікамі перамен, што выехалі з краіны». У дакуменце не сказана, як менавіта шукаць гэтыя «кантакты» і што з імі рабіць далей.
«На месцы аглядаем тэхніку на наяўнасць названай інфармацыі (мэсэнджары, электронную пошту, рознага роду праграмы і выдаленыя паведамленні, падпіскі на экстрэмісцкія каналы і інш.)», — гаворыцца ў інструкцыі. Калі нешта знойдзецца, тэхніку трэба забраць і агледзець паводле афіцыйнай працэдуры з пратаколам.
Далей — допыт. Яго можна правесці ў мясцовым КДБ ці «на месцы» — відаць, дома. Належыць узяць у «фігуранта» падпіску пра неразгалошванне звестак папярэдняга следства. Канкрэтныя пытанні прапануюць глядзець у асобнай праграме (яе ў нашым распараджэнні няма).
«У выпадку пацверджання датычнасці да экстрэмісцкай дзейнасці» чалавека затрымліваюць. Гэтае рашэнне трэба ўзгадніць з канкрэтным супрацоўнікам КДБ — стаіць ягонае прозвішча.
«Па выніках адпрацоўкі асобы» належыць даць справаздачу. Інфармацыю неабходна даслаць супрацоўніку КДБ на службовую электронную пошту, а «выкананыя матэрыялы» па справе — пераслаць у Мінск з суправаджальным лістом. Адрасат пазначаны каротка — «4 ГУ». Можна меркаваць, што гаворка ідзе пра «Галоўнае ўпраўленне па барацьбе з тэрарызмам і экстрэмізмам», якое ўваходзіць у структуру КДБ.
Нагадаем, з 31 кастрычніка ў краіне пачалася новая хваля ператрусаў і затрыманняў: яны прайшлі ў дзясяткаў чалавек. Паводле звестак СМІ і праваабаронцаў, аблавы закранулі жыхароў Мінска, Гомеля, Магілёва, Хойнікаў, Смаргоні, Слоніма, Ваўкавыска, Маладзечанскага і Асіповіцкага раёнаў, а таксама іншых населеных пунктаў. BYSOL ацэньвае колькасць пацярпелых у 80 чалавек, прадстаўнік «Вясны» — блізка да сотні, а паводле інфармацыі праекта «Гарадзенская праваабарона», толькі ў Гродзенскай вобласці затрыманыя каля 50 чалавек.
Рэйды былі звязаныя з крымінальнай справай па артыкуле 357 КК (Змова ці іншыя дзеянні, учыненыя з мэтай захопу дзяржаўнай улады), паведамляў праваабарончы цэнтр «Вясна». Некаторым затрыманым задавалі пытанні пра дваровыя чаты, якія былі папулярныя ў паслявыбарчы час.
У ператрусах і затрыманнях удзельнічалі супрацоўнікі КДБ, пісала «Вясна». Паводле інфармацыі BYSOL, за аперацыяй стаіць Камітэт дзяржбяспекі, хоць удзельнічаць у ёй маглі і супрацоўнікі іншых сілавых структур.
Частка затрыманых дагэтуль знаходзіцца за кратамі. Некаторых выпусцілі на волю ў якасці сведак па крымінальнай справе.
Чытайце таксама
